"Eğer ben de O'nu oğluma karı yaptırırsam bana da Saime (romanda 'Hacer') demesinler." 6-7 yaşlarında bir torunu var ama hâlâ Nazan'ı gelini olarak kabullenememiş. Üstelik 'El Kızı' diye suçluyor. Bir zamanlar kendisinin de 'El Kızı' olduğunu unutarak.

Aynı adlı romandan (1955/60) (Orhan Kemal) (2000-12. Basım) (Tekin Yayınevi) yapılan bir Yeşilçam uyarlaması. Nisan-Mayıs aylarında çekilen film 10 Ekim 1966, Pazartesi günü İnci, Lâle, Levent, Bulvar, Kulüp, Atlantik, Özen, (Bakırköy) Yeni sinemalarında gösterime girmiş. Film ve kitabın adı 'El Kızı' ama yazım kılavuzunda 'Elkızı'. 97 buçuk dakikalık filmin 15 dakikası şarkı, türkü, oyun havası. Sami'nin '34 AP 811' plakalı 'Chevrolet'sini 'Kendini Arayan Adam'da (1963) İstanbul Emniyet Müdürlüğü İkinci Başkomiseri Rıfkı; 'Yakut Gözlü Kedi'de (1966) Gangsterler; 'Seninle Düştüm Dile'de (1969) Şakir kullanıyordu.

Mazhar, karısı için 'zümrüt (kitapta 'elmas') taşlı' bir yüzük alır. Kuyumcu "Emin olun son derece kıymetlidir. Ta bilmem kaç sene evvel sultanlar giderken Yahudi bir tefecide kalmış. Tefeci ölmüş, çocuklarına, çocukları da..." demişti. Çeşitli maceralardan sonra Haldun'un nişanlısı Nermin'in parmağında istirahata çekilir. Filmde Nazan, Nesrin, Neriman, Nermin, Naciye gibi 'N' ile başlayan o kadar çok isim kullanılmış ki bir müddet sonra kim kimdir şaşırıyoruz. Mazhar'ın yardımcısı rolündeki Nejat Saydam filmin bir sürprizi. Ahmet'in Naciye ile akrabalığı çelişkili. Bir sahnede 'amcasının oğlu', diğerinde 'erkek kardeşi'. Sadettin Erbil, 'Dişi Düşman'daki (1966) Toni benzeri bir rol çıkarmış. Sondaki Garson-Vahit Volkan'la adlarının aynı olması karışıklığa neden oluyor. İç mekân ev çekimleri Armatör Suat Sadıkoğlu'nun Ortaköy'deki yalısında yapılmış. Nazan'ın çalıştığı son gazinoyu 'Vesikalı Yarim'de (1968) 'Şen Saz' olarak tekrar göreceğiz. Yeşilçam bu tip melodramlarda, seyircinin biraz soluklanması için komedyenlerden yararlanır. 'El Kızı'nda ise gerginlikten kurtulduğumuz iki bölüm var sadece. İlkinde Nazan, gazino patronunu yerden yere vurduktan sonra Nesrin'in yerine sahneye çıkacağını söylüyor. Güç bela yerden kalkan Feridun Çölgeçen "Eğer şarkın da kavgan gibiyse..." diyebiliyor ancak. İkincisinde, Nermin, Haldun'la olan randevusuna 5 dakika geç gelecekmiş. Nedeni; "Kızlar, daima, erkekleri bekletmeliymiş."

Romandaki Nazan'ın annesi apandisitten ölmüş. Kızını ablasına bırakmış. Babası ise bir harpte şehit düşmüş.

Naciye'nin kocasının ismi 17. sayfada 'Nuri'; 74 ve sonrasında 'Rıza'.

'Lafçı kadın' Saime rolündeki Cahide Sonku gelinleri için söylemedik laf bırakmıyor; "Çorabı düşük, pasaklı, pis, Süleymaniye'nin yarım pabuçlusu, donyağı, alt tabakadan gelme, hizmetçi ruhlu, el kızı, bar kızı." Romandaki Hacer ise Nazan'a 'orospu', oğluna 'deyyus' diyebiliyor. Masal cadısı gibi. "İyisi mi olur? Kaynana değil mi, gözü çıksın." Nazan'ı sepetlemede başarılı ama Jale gelince sepetlenen kendisiydi. Yine romandan 'Eşek Dili Büyüsü'nün ne işe yaradığını öğreniyoruz. Kime yazılırsa 'eşek gibi olur çekilen tarafa gidermiş'. Erkeği bağlamak için birebirmiş.

İstanbul Verem Savaş Derneği'nin iki levhası var. Birinde 'Erenköy Sanatoryomu'; Diğerinde 'Erenköy Aeryumu' yazılı.

Ekrem Bora, Mazhar rolünde yine çok başarılı. Filmdeki hastalıktan, romandaki 'bir tarla keşfinden dönerken kazada ölmüş'. Üzerinden geçtiği köprü yıkılınca 1500 metreden nehre düşmüş. Köprüyü tutan ahşap ayaklarda testere izi var.

Türkan Şoray buradaki bazı giysileri başka filmlerde kullanmıştı.

Mazhar'ın olduğu sahnedeki elbiseyi 'Sana Layık Değilim'de (1966) "Söz verdi. 10 güne kadar nikâhımız olacak" derken; Hediye yüzük sahnesindeki entariyi 'Kenarın Dilberi'nde (1966) "Ali! Hani hasta kadın var ya O'nun oğlu" derken; Saime'nin zorla içki içirdiği sahnedeki kıyafeti 'Siyah Gül'de (1966) "Bir gün dönmüş baba. Sarılmışlar. Uzun uzun sarılmışlar" dediği sahnede; Saime'den "Koca almayı bilmişsin ama kocana layık karı olmayı öğrenememişsin" azarını işitirkenki entari 3 filmde ['Meyhane Gülü'nde (1966) Jenerikten sonra, 'Meleklerin İntikamı'nda (1966) "Babana ders çalışmaya gittiğini söyledim" derken, 'Kelepçeli Melek'te (1967) "Acaba 20 sene sonra bana aynı sözleri söyler misin" derken]; Evde, Strauss valsi ile dans ederkenki elbiseyi 'Sürtük'de (1965) '34 EY 854' plakalı arabayken giymişti.

Çolpan İlhan da Nazan'a bira içirirkenki kazak ve kolyeyi 'Siyah Gül'de (1966) "Ben, başına bir kaza gelmesinden korkuyorum" dediği sahnede giyiyordu.

Filmdeki melodiler.

Jenerikte (8 saniye) 'Fascination' (1932) (Fermo Dante Marchetti) ve 'Mantovani Film Encores Vol. 2' albümündeki (1957) 'April Love' (1957) (Sammy Fain / Paul Francis Webster) var.

'A Streetcar Named Desire'deki (1951) (Alex North) 'Main Title' Saime Hanım "Oğlum! Ne yapıyorsunuz içerde güpegündüz" derken; 'Jenerik müziği' içki içen Nazan "Bir zamanlar her şeyimi bunun yüzünden kaybetmişti. Şimdi damarlarımda sadece bir sıcaklık dolaşıyor" derken.

'Si minör 6 Numaralı Senfoni, Op. 74 (Pathetique); IV. Adagio Lamentoso-Andante' (1893) (Pyotr Ilyich Tchaikovsky) Saime'nin oğlunu "Elinin körü oldu, defol" diye kovması dâhil 7 sahnede.

Mazhar'ın Ceylan Bar'a ilk gelişinde 'Azize' (Suat Sayın) duyuluyor.

'Kadifeden Kesesi' Üç sarhoş sondaki gazinoda olay çıkarmadan önce.

Fausto Papetti'nin '1a Raccolta' (1960) albümündeki 'Scandalo al Sole / A Summer Place' (1959) (Max Steiner) Mazhar ve Jale dans ederken; 'Nessuno al Mondo' (1959) (Art Crafer / Jimmy Nebb) Öpüşüp şampanya içerlerken.

'Rosen Aus Dem Süden, Op. 338' (1880) (Johann Strauss) Kocasını bekleyen Nazan radyodaki melodi ile dans ederken.

'Dead Ringer'daki (1964) (André Previn) 'Main Title' Kurt Celâl ve İhsan, Nazan'a saldırırlarken; 'The Morgue' Saime'nin zorla içki içirmesi dâhil 3 sahnede; 'The Police is Waiting' Jale'nin kaynanasını evden göndermesi dâhil 2 sahnede.

Teo Macero and Bob Prince'in "What's New" albümündeki (1956) 'Avakianas Brasileinas' Ahmet, baygın Nazan'ı yatağa götürürken.

'Mondo Cane'deki (1963) "L'isola Maladetta" (Nino Oliviero / Riz Ortolani) "Bana kötülük yapan hiçbir kimseye beddua etmedim" derken.

Edgard Varése'nin 'Octandre' albümündeki (1923) 'Assez Lent' ve Gil Evans Orchestra'nın 'Out of the Cool' uzunçalarındaki (1961) 'La Nevada' (Gil Evans) Naciye'nin garsonu Nazan'ı takip ederken.

Filmdeki şarkılar: "Gel güzelim sevdalım//Kalbi sana bağladım" (İbrahim Özaral); 'Viran Olan Kalbimde Sevgilimi Özlerim' (Ali Erköse / Müzehher Güyer); "Kimseye inanma aldanma kanma//Bu yalancı bir rüyadır" (İbrahim Özaral); "Gel hatırla sevgilindim gel//Yalnız seninim dediğin günleri hatırla" (İbrahim Özaral); 'Ümitsiz Bir Bekleyiş Hasreti Var İçimde' (İki kez) (Ali Erköse / Müzehher Güyer).

'Rıza' olarak izlediğimiz Zeki Dinçsoy, 'Buruk Acı'da (1969) Avni rolündeydi. Pek çok tiyatro eserinde sahneye çıkmış. 'Çemberler' (1958) (Gençlik Tiyatrosu) (Çetin Altan); 'Ferhat ile Şirin' (1965) (Nazım Hikmet) (Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu) ('Münadi' rolünde); 'Palto' (Gogol) (Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu) ('Emniyet Müdürü Stepan Varlomodiç Rondin' rolünde); 'Aykırı' (1967) (Aydın Engin) (Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu) ('Hacı Yusuf' rolünde); 'Kurban' (1967) (Güngör Dilmen Kalyoncu) (Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu) ('Muhtar' rolünde); 'Teyzeler Karıştı' (1970) (Brandon Thomas) (Çeviren Refik Erduran) (Ayfer Feray Tiyatrosu); 'Ramazan Geldi Hoş Geldi' (1972) (Ersan Uysal).

Nazan'ı Jeyan Mahfi Ayral; Mazhar'ı Sadettin Erbil; Haldun'u Erdoğan Esenboğa; Nesrin'i Nedret Güvenç; Çocuk Haldun'u Birsen Kaplangı; Feridun Çölgeçen'i Rıza Tüzün; Saime'yi Sacide Toroğlu; Sami'yi Süha Doğan seslendirmiş.

Aliye-Nezihe Güler ve mahalledeki komşu Hikmet Gül; Çocuk Haldun-Taner Erhal ve oyuncak treni; Haldun'un nişanlısı Nermin-Nevin Nuray; Hükümet Tabibi-Tunç Oral; Naciye-Handan Adalı; Nazan'ı İstanbul'a götüren tren; Evdeki siyah kedi; Büyü çıkarmak için kurşun dökme sahnesi; 10 Mayıs 1966, Pazartesi günkü Ekspres Gazetesi; Cezaevi Müdürü-Muammer Gözalan ve Gardiyan-Talia Salta; Gazinodaki Silvana Panpani, Remziye Fırtına ve Orhan Çoban; Sami-Hüseyin Zan; Nazan'a saldırmaları dışında Erol Solak ve İsmail Varol; Naciye-Handan Adalı; Nazan hapisten çıkarken gördüğümüz '34 DE 173' plakalı kamyon; Karının Meyhanesi'ndeki 'açık şarap' çok güzeldi.

'Dead Ringer'daki (1964) 'The Police is Waiting' (André Previn). Jale'nin, "Ben bir tanecik oğlumu elin bar kızlarına kaptırmam" diyen 'kaynanayı' evden gitmeye ikna ettiği sahne. Ayakkabısına bir şeyler sürerek büyü yaparken yakalamış.

Jale; "Kolay gelsin Büyükhanım! Ne yapıyordunuz burada? Bana bakın yatakta ve elbiseler arasında bir takım acayip şeyler buldum. Bunlardan vazgeçmenizi tavsiye ederim... Günümüzde böyle saçma sapan şeylere inanacak insan yok artık."

Saime; "Ne olur oğluma söylemeyin bunları."

Jale; "Peki! Bir şartla söylemem. Oğlunuzla konuşun. 'Ben yalnız oturmak istiyorum' deyin. Bakalım ne diyecek. Ne dediğimi herhalde çok iyi anlamışsınızdır."

Romandan bir alıntı. Rıza; "Ticarette gözyaşına baktın da incesini düşünmeye kalktın mı, yandın. Bütün mesele koyduğun sermayenin katlanmasında (sf. 331)."


Murat Çelenligil
(murat çelenligil)