‘Zamana Karşı Orhan Kemal’ Işık Öğütçü tarafından Orhan Kemal’le ilgili yazıların yanı sıra yazarla yapılan röportajları da içeren bir yapıt. Öğütçü, daha önce de Orhan Kemal’in gün ışığına çıkmayan Yüz Karası, Önemli Not, Yazmak Doludizgin… adlı yapıtlarını okurla buluşturmuştu.

Yazı ve röportajlar

Işık Öğütçü, Orhan Kemal’e ilişkin kaleme alınan yazılarla, yazarla yapılan söyleşileri tarih sırasına göre okura sunuyor. 1940’lı yıllardan başlayarak 1970’li yıllara uzanan bir zaman dilimi içerisinde Orhan Kemal’le ilişkin olan yazı ve röportajları sunuyor. Yazıların tarih sırasına göre verilmesi bir yerde birbirini izleyen yazılar ve yapıtlar arasındaki bağlantıyı da kurduruyor, okura.

Orhan Kemal’in yapıtları hakkında yazılan yazılar kitapta çoğunluğu oluşturuyor. Orhan Kemal’le ilgili yazı kaleme alanlar arasında, Attila İlhan, Necati Cumalı, Oktay Akbal, Oktay Rıfat, Vedat Günyol, Ömer Faruk Toprak, Doğan Hızlan, Tarık Buğra, Melih Cevdet Anday… adlarını ilk aklıma gelenler arasında sayıyorum.

Işık Öğütçü sadece yukarıda anlattığım derleme işini yapmıyor. Onun kimi yerlerde derlemeden öte bir çalışma yaptığı göze çarpıyor. Yazılarda sözü edilen bir konuyu yerine göre özel arşivine başvurarak zenginleştiriyor. Örneğin, Fikret Otyam’a yazdığı bir mektupta yapıtı hakkında yapılan eleştirilere de yanıt veriyor.

“Suçlu insanların bozduğu dünyayı gene insanların düzene koyacağını inana bir yazarın romanıdır her şeyden önce. Suçlu’da insanların insanlara yardımı vardır, arkadaşlık vardır. Aydınlık bir gerçekçiliktir o.Basit bir gözlemcilik değil.” (s.119)

Edebiyat tarihimiz

‘Zamana Karşı Orhan Kemal’ bir yönüyle Orhan Kemal’i anlatırken, bir yönüyle de 1940-70 arasındaki edebiyatımızın otuz yıllık tarihine de katkıda bulunuyor. Otuz yıllık zaman diliminde edebiyatımızda tartışılan ve konuşulan konuları okuyoruz, usta yazarımız Orhan Kemal’e düşen kadarıyla. Dünden bugüne uzanan düzlemde edebiyatın kapanmayan yaralarına da parmak basıldığını görüyoruz, özellikle Orhan Kemal röportajlarında.

1940-70 yılları arasında yayın yaşamımızda varlığını duyumsatan yazarlar ve yayın organlarını birer belge olarak aktarıyor, Işık Öğütçü Orhan Kemal için yaptığı bu çalışmada. Bu dönem birkaç açıdan göze çarpıyor. Dikkat çeken önemli yanlarından birisi de kitaptaki yazı ve röportajların II.Paylaşım Savaşı ve sonrasına rastlaması. Paylaşım savaşları sonrasında yaşanan sosyo-ekonomik çalkantılar edebiyatı da derinden etkilediği su götürmez bir gerçek olarak karşımıza çıkıyor.

‘Zamana Karşı Orhan Kemal’ yukarıda anlatmaya çalıştıklarımızın dışında bir yanıyla da Orhan Kemal’in düşün dünyasının kapılarını açıyor, bizlere.

“Sanat öncülüğü bence, öncü sanatçının içinde yaşadığı toplumun sosyal, ekonomik itmesiyle meydana gelen bir çeşit görevdir. Öncü sanatçı da her bakımdan bu niteliğe sahip kişidir. Öncü sanatçı çıkarcı politikanın önündedir” (s.270)