|
Son dönemde birçok televizyon dizisinin “en revaçta”
yazarlari arasina girmis olan Orhan Kemal, bu kez tiyatro
sahnelerinde.
 Sevilen
oyuncu Sadri Alisik’in adina, oglu Kerem Alisik ve esi Çolpan
Ilhan’in kurmus oldugu Sadri Alisik Kültür Merkezi ve Tiyatrosu, bu
kez ünlü yazar Orhan Kemal’in 72. Kogus isimli romanindan uyarlanan
oyunla karsimiza çikiyor; hem de kadrosunda son dönem sinema ve
televizyondan asina oldugumuz Yavuz Bingöl, Azra Akin, Serhat Özcan
gibi taninmis yüzlerle…
Oyun, 1941 yilinin Türkiye’sinde geçiyor. Bu yil, 2. Dünya
Savasi’nin acilarini iyice hissettirdigi bir döneme denk geliyor. Bu
açidan gözümüzü uzaklara, daha ileride yasanan savasa
çevirdigimizde, savasin insanlik tarihi içinde onulmaz yaralar
biraktigini görebiliyoruz. Peki, hemen yani basimizda ve bütün
dünyanin dengesini alt üst etmis, politik açidan yeni dengelerin
ortaya çiktigi bir dönemde, Türkiye ne yapiyordu? Daha dogrusu
Türkiye insani bu yikimdan nasil etkileniyordu? Tabii ki Türkiye
savasa girmemekle birlikte, bir ceviz kabugu gibi içine kapanarak
bekliyordu! Acaba bekliyor muydu?
Orhan Kemal’in bekledigini hiç sanmiyorum. O dönemin aydinlarinin
büyük bir üretkenlik içinde kendi toplumunun, yoksullugun,
köylülügün, yeni bir dünya arzulayan toplumun aynasi olmaya
çalistigini biliyoruz. Bunlar için büyük sikintilar yasadiklarini ve
bu sikintilar içinde üretmeye çalistiklarini hatirliyoruz. Iste 72.
Kogus da Orhan Kemal’in bu “vahsi” yillarda bos durmadiginin en
önemli kanitlarindan biridir. Oyun, yukarida da söyledigimiz gibi
1941 yilinda Türkiye’de bir cezaevinde -adindan da anlasilacagi gibi
cezaevinin 72. kogusunda- geçiyor. Türkiye’nin çesitli
sehirlerinden, köylerinden gelmis insanlarin, yazarin deyimiyle
“Adem Babalarin” hikâyelerini anlatiyor. Içeride, kapali kalmanin -o
dönemin Türkiye’si gibi- yarattigi travmalar, insanlik arayislari,
yeni hayatlar, hayaller, asklar, kisisel çeliskiler, çekismeler,
ayakta kalabilmek için direnen insanlar üzerinden, içinde bulunulan
savas döneminin sosyal ve toplumsal kosullari içinde yogrulan bir
Türkiye’yi betimliyor. Orhan Kemal’in diger yapitlarinda da
gördügümüz toplumcu izlek, 72. Kogus’ta belirgin bir sekilde ve
ustaca ortaya seriliyor. Bu izlegin, yönetmen Kemal Basar tarafindan
basarili bir sekilde altinin çizildigi görülüyor.
Toplumcu izlek demisken, Orhan Kemal’in nereden geldigini de bir iki
cümle ile belirtmekte yarar var. Orhan Kemal, 15 Eylül 1914'te
Adana'nin Ceyhan ilçesinde dünyaya geldi. 1938'de Nigde'de
askerligini yaparken "Maksim Gorki ve Nazim Hikmet kitaplari okumak,
yabanci rejimler lehinde propaganda ve isyana muharrik” suçlarindan
5 yil hapis cezasina mahkum edildi. 1940'ta, Bursa Cezaevi'nde
tanistigi Nazim Hikmet'in toplumcu görüslerinden etkilendi;
kendisinden Fransizca, felsefe ve siyaset dersleri aldi. Orhan
Kemal'i siir yerine roman ve öykü yazmaya tesvik eden de Nazim
Hikmet oldu. Ilk öykülerini Orhan Rasit takma adiyla yayimladi. Ilk
kez 1943'te Ikdam gazetesinde, Asma Çubugu öyküsünde Orhan Kemal
adini kullandi.1943'te tahliye olunca Adana'ya döndü. Amelelik ve
hamallik gibi islerde çalisti. 1950'de ailesiyle Istanbul'a yerlesti
ve ölümüne kadar kitap ve makale yazdi. 1958'de Sait Faik Hikâye
Armagani'ni Kardes Payi adli öyküsü ile aldi. 1966'da "hücre
çalismasi ve komünizm propagandasi" yaptiklari gerekçesi ile iki
arkadasi ile birlikte tutuklandi. "Suç teskil eden bir cihet
bulunmadigi" yolundaki bilirkisi raporu üzerine bir ay sonra serbest
birakildi. Yani Orhan Kemal, bir anlamda kendi 72. Kogus’unu kendisi
yaratmis, kendi “kogusunda” yazarak yatmis denilebilir.
Oyuna gelince, Sadri Alisik Tiyatrosu son dönemin “popüler”
oyunculariyla, “popüler” yazarinin bir eserini sahneye getirerek bir
anlamda “akillica” bir is yapmis. Kemal Basar’in yönettigi oyunda
müzikler Yavuz Bingöl’e ait. Genis bir oyuncu kadrosuna sahip oyunda
baslica rolleri; Yavuz Bingöl (Kaptan), Kerem Alisik (Berbat), Azra
Akin (Fatma), Can Kahraman (Kara), Yusuf Atala (Sölezli), Serhat
Özcan (Bobi), Ayhan Anil (Lesçi), Yildirim Gücük (Izmirli), Fuat
Onan (Tavukçu), Ömer Duran (Kaya Ali), Tuncer Yenice (Bas Gardiyan)
ve Sadri Alisik Kültür Merkezi mezunu ögrenciler paylasiyor.
Umariz; Sadri Alisik Tiyatrosu’nun bu “akillica isi”, seyircinin
oyuna gelip oyuncularin performanslarina ve usta bir yazarin
kaleminden çikan karakterlerin hayatlarina taniklik etme firsatini
yakalamalarina neden olur. Iyi seyirler.
Oyun Adı : Orhan Kemal'den 72.Kogus
Oyuncular : Yavuz BİNGÖL
Perde Tarihi : 12.11.2009 |