|
Roman ve öyküleriyle Türk edebiyatında özgün bir yeri olan Orhan
Kemal, toplumsal yaşamda gözlemlediği değişiklikleri toplumcu
gerçekçi bir tarzda ve ustalıkla yansıtan önemli bir yazardır.
Adana yöresindeki işçilerin ve kent yoksullarının hayatını yalın bir
dille anlatmış olan Orhan Kemal’in eserlerinde birden fazla kez yer
almış bazı tiplemeler önem arz eder. Arkadaş Islıkları’ndaki Galip
Usta, sosyalist fikirleri benimsemesine rağmen bunları açıktan ifade
edemeyen, kendi çevresinde çok sevilen ve saygı gören, kalifiye bir
işçidir. Başka romanlarda da benzer şekillerde karşımıza çıkan bu
karakter, 40’lı yıllarda çok yoğun devlet baskısına rağmen varlığını
sürdüren sosyalist hareketin mensuplarını başarılı şekilde resmeder.
İkinci Dünya Savaşı da dâhil ülke ve dünya gündemindeki meselelerde
net fikirleri olan Galip Usta, fikrine çok güvenilen ve akıl
danışılan bir kişidir. Orhan Kemal’in kendisini temsil eden
karakterle bir sohbetinde şöyle der Galip Usta: “Gerçek olan
öğrenmektir. Nereden, nasıl öğrenirsen öğren. Nereden, nasıl
öğrendiğin, diploman, hatta neler bildiğin de önemli değil. Ne
yaptığın önemlidir."
Tarımda makineleşme sonucunda köylülerin sanayi işçisi olarak
çalışmak üzere kente göçüşleri bir diğer önemli temadır Orhan
Kemal’de. “Bereketli Topraklar Üzerinde”, bu şekilde Adana’ya gelen
üç arkadaşın öyküsüdür. Üç arkadaşın maceraları sırasında
kapitalizmin vahşiliği, işçilerin yaşam koşullarında abartısız ve
net şekilde gözlemlenebilir. Sonucunda üç arkadaştan ikisi bu
acımasız koşullarda can verir (birisi işçilerin kaldığı sefil bir
evde hastalıktan ölerek ve bir diğeri bir iş kazasında bir bacağı
paramparça olarak).
Orhan Kemal, edebiyat ustalığı ve sosyalist fikirleriyle uzun yıllar
sol edebiyatın esin kaynağı olmuştur. İşçi mücadelelerine adadığı
şiirleriyle meşhur Hasan Hüseyin’in bestelenmiş de olması
vesilesiyle birçoğumuzun bildiği “Haziranda Ölmek Zor” şiiri “Orhan
Kemal’in güzel anısına” diye başlar. 70’li yıllardaki sol yükseliş
sırasında da eserlerinin yaygın şekilde okunduğu bilinmektedir.
40 kuşağı olarak anılan çağdaşlarıyla beraber, Türkiye’de edebiyatın
ve sosyalist fikirlerin birlikte ve bileşik şekilde gelişiminin
önemli aktörlerinden olan Orhan Kemal’in eserlerindeki çelişkiler
bugün büyük oranda tazedir. İşçilerin yaşam ve çalışma koşulları
hala o günkü kadar, belki de daha kötüdür. Orhan Kemal’in edebi
ustalığı bu durumla birleşince eserlerini hala keyifle okunabilir
kılıyor. Orhan Kemal’i okumayı, geçmişten bugüne yoksulluğu ve sınıf
çelişkilerini daha iyi kavrama yolunda faydalı olması dileğiyle
öneriyor, muazzam bir edebi keyif alacaklarını da garanti ediyoruz.
|